جاوا اسکریپت چیست؟

جاوا اسکریپت(JavaScrpt)یک زبان برنامه نویسی کارآمد و پویا است , که میتوان استفاده هایی مثل پویا سازی سایت و ساخت نرم افزار های موبایل و دسکتاپ داشت. میتوان اینطور برداشت کرد که این زبان همه فن حریف است و بیشتر خواسته های دنیای وب را برطرف مینماید. برخلاف باور عموم این زبان هیچ ارتباطی با زبان Java ندارد و فقط تشابه اسمی است که این باور را قلمداد میکند. این زبان , زبان برنامه نویسی شی گرا است و ساخت یافته است. شما با این زبان میتوانید به محتوای داخل html دسترسی پیدا کنبد . دو دسته زبان در برنامه نویسی (مفسری و کامپایلری)داریم که زبان جاوا اسکریپت جزو دسته زبان های مفسری قرار میگیرد.

زبان های مفسری

زبان های مفسری , زبان هایی هستند که کد های آنها به صورت خط به خط توسط یک مفسر برای یک سخت افزار تبدیل به زبان ماشین میشود . اسنفاده از این زبان ها مزایای خاص خودش را دارد . بزرگترین مزیت استفاده از مفسر وابستگی کمتر به نوع سخت افزار است یعنی اگر برنامه ای با زبان مفسری نوشته شود علاوه بر مثلا کامپیوتر روی موبایل نیز اجرا میشود.

زبان های کامپایلری

زبان های کامپایلری , زبان هایی هستند که کد های آنها به یک باره کامپایل و ترجمه شده و اجرا میشود. فایلی که کامپایل میشود برای سیستم عامل مورد نظر شما است و هیچگونه وابستگی به کد های نوشته شده ندارد . زبان های کامپایلری به سیستم عامل مربوط میشوند و نمیتوان فایلی که برای یک سیستم عامل طراحی شده را روی سیستم عامل متفاوت استفاده کنیم.

زبان های سمت سرور و سمت کاربر

به زبان های که توسط سرور تجزیه و تحلیل می شود و پاسخی متناسب برای کاربر نمایش میدهد را زبان های سمت سرور(server side)گویند,و زبان هایی که و زبان هایی که توسط مرورگر اجرا میشود و به کاربر نمایش میدهد را زبان های سمت کاربر گویند. جالب است که بدانید زبان جاوا اسکریپت را میتوانید هم در سمت سرور و هم در سمت کاربر استفاده کنید

شی گرایی در جاوا اسکریپت

برنامه نویسی شی گرا یک الگوی برنامه نویسی مبتنی بر مفهوم اشیااست. بدین معنی که از اشیا برای مدل سازی و توصیف جنبه های دنیای واقعی مانند یک کاربر یا یک مورد در لیست کارها و یا حتی ویژگی های انتزاعی تر مانندیک مولفه html یا انواع ساختار داده استفاده کنیم. برنامه نویسی شی گرا دو مفهوم کلاس(Class) و شی (object) را ارائه میکند. این نوع برنامه نویسی مفهوم را برای برنامه نویس آسان تر خواهد کرد و میتواند با استفاده از شی ها در واقعیت محصولی که مد نظرش را تصور کند و راحت تر به نتیجه مطلوبش برسد. در این نوع برنامه نویسی برای تغییر در یک کد نیاز نیست آن را پاک کنید بلکه میتوانید با تغییر در آن به نتیجه مطلوب برسید.

تاریخچه و طراحی اولیه

برای اولین بار شخصی به نام برندن ایچ, یکی از کارمند های شرکت netscape ایجاد کرد. او از طرف شرکت مامور شد تا زبانی اسکریپتی برای صفحات وب و پویا سازی کد ها html بسازد . این شرکت ابتدا هدفش ارتقابخشیدن به زبان schem بود اما درنهایت به این نتیجه رسید که زبانی شبیه جاوا اما راحت تر ارائه کند. بعد از خلق این زبان نام آن را Mocha گذاشنند,که بعد از مدتی به Mona و بعد به LiveScript و در نهایت به JavaScriot رضایت داده شد. آخرین نام به این دلیل دیگر تغییر پیدا نکرد چون در آن زمان زبان Java محبوبیت زیادی داشت, و این انتخاب نام ترفند تبلیغاتی بود که موفق هم بود و سهم زیادی از بازار جاوا را به خود اختصاص داد. در آخر هم برای استاندارد سازی این زبان در سال 1996 به سازمان ECMA سپرده شد تا تغییرات لازم انجام شود. در سال 1997 محصول استاندارد شده به بازار ارائه شد واخرین ورژن آن یعنی ECMADcript2017 در سال 2017 منتشر شد.

کاربرد جاوا اسکریپت در حوزه Frontend و backend

• Frontend

  حوزه فرانت اند شامل سه زبان html , css و javascript میشود که این سه زبان در این حوزه برای طراحی انواع سایت به کار می رود. با استفاده از زبان جاوا اسکریپت در این حوزه ما میتوانیم سایتی زیباتر و پویاتر را به کاربر ارائه دهیم. این زبان امروزه نقش مهمی را در طراحی طیف وسیعی از سایت ها مانند فروشگاهی ,شخصی ,سازمانی ,خبری و... ایفا میکند. میتوان گفت زبان جاوا اسکریپت عامل تعامل بین کاربر و بخش های مختلف سایت است.

• backend

  جاوا اسکریپت تا پیش از تولید NodeJS به عنوان زبانی برای برنامه نویسی بخش کاربر مورد استفاده قرار می گرفت. اما با پیشرفت وب نیاز به برنامه نویسی بخش سرور،باعث شد تا در سال 2009 ،Node.jsبه عنوانی ابزاری برای برنامه نویسی بک اند با جاوااسگریپت به بازار عرضه شود. Node.js یک محیط اجرایی برای جاوا اسکریپت است که به کمک آن میتوان برنامه های سمت سرور را با استفاده از جاوا اسکریپت نوشت. Node.js نه فریمورک است و نه زبان برنامه نویسی، بلکه یک محیط اجرایی است که برای توسعه بک اند در زمینه های وب سایت ها و اپلیکیشن های موبایلی استفاده می کنند.

کاربرد جاوا اسکریپت در ساخت نرم افزارهای موبایل

باید بگوییم که جاوا اسکریپت در ساخت اپلیکیشن های موبایلی نیز کاربرد دارد. زبان با فریمورک ها و کتابخانه هایی که دارد مورد توجه و محبوبیت آن دسته از برنامه نویسانی که میخواهند یک اپلیکیشن پیچیده اما با ویژگی های زیاد و منحصر به فرد بسازند قرار گرفته است. حال که صحبت از فریمورک و کتابخانه های جاوا اسکریپت شد بیاید تا باآنها در این حوزه آشنا شویم :

• React Native

  این کتابخانه توسط شرکت فیسبوک ساخته و توزیع شده. این کتابخانه به طور گسترده برای توسعه برنامه های موبایلی چند پلتفرمی استفاده می شود. React Native یکی از محبوب ترین فریمورک های جاوا اسکریپت برای برنامه نویسی اندروید است که بررنامه نویسی اندروید را برای برنامه نویسان با جاوا اسکریپت آسان میکند.

• Ionic

  این فریمورک یک چارچوب بسیار سبک و متمرکز بر عملکرد برای توسعه وب و برنامه های موبایلی به شمار می رود. این فریمورک یک اصل را در خود جای داده که آن این است که میگوید«یک بار بنویس,هرجا اجراکن»که این اصل بدین معناست که میتواند برنامه هایی بسازد که روی چندین پلتفرم اجرا شود.

• Jquery Mobile

  این کتابخانه یک چارچوب رابط کاربری بسیار محبوب مبتنی بر جاوا اسکریپت است. نقاط قوتی که برایش نام برد اندازه کوچک ,موتور تم قدرتمندو APIبا استفاده آسان برای ساخت برنامه های هیبریدی و برنامه های وب قدرتمند آن است.

• Apache Cordova

  آپاچی کوردوا که با نام PhoneGap نیز شناخته میشود, دارای یک کتابخانه قدرتمند جاوا اسکریپت و یک ابزار توسعه پشتیبان قدرتمند است که توسعه سریع برنامه را با سرعتی سریع تضمین میکند.

کاربرد جاوا اسکریپت در ساخت نرم افزار های دسکتاپ

برای برنامه نویسی نرم فزار های دسکتاپ نیاز به فریمورک Electronداریم. این فریمورک که از فریمورک های جاوا اسکریپت می باشد، از ترکیب NodeJS و Chromium در یک runtime واحد است. این امر مارا قادر می سازد که کد css،HTML و جاوا اسکریپت را به صورت یک اپلیکیشن دسکتاپ اجرا کنیم. این اپلیکیشن ها در پلتفرم های ویندوز ،Mac ، لینوکس و... کار میکنند.

مزایا و نقاط قوت جاوا اسکریپت

• 1- تعامل

  تعامل وارتباطی که وب سایت های جاوا اسکریپتی با کاربر برقرار میکنند،بسیار جذاب تر و تعاملی تر هستند زیرا این زبان رابط های غنی تر و جذاب تری ایجاد میکنند.

• 2- یادگیری

  یادگیری جاوا اسکریپت نسبت به خیلی از زبان های برنامه نویسی راحت تر و قابل فهم تر است.

• 3- محبوبیت

  جاوا اسکریپت فوق العاده محبوب است به طوری که براساس بررسی سایت stackoverflow محبوب ترین زبان برنامه نویسی سال 2018 شدوهمچنین در سال 2022 بر اساس بررسی همین سایت برای دهمین سال متوالی پر کاربرد ترین زبان برنامه نویسی معرفی شده است. اکثر وب سایت ها بدون توجه به ماهیت وب سایت از این زبان به نوعی استفاده میکنند

• 4- زبانی مفسری

  از آنجا جاوا اسکریپت یک زبان مفسری است پس برای اجرا و پردازش به کامپایلر احتیاجی ندارد.

• 5- مستقل بودن پلتفرم

  جاوا اسکریپت یک زبان مستقل از پلتفرم است. هر مرورگر دارای جاوا اسکریپت میتواند کد جاوا اسکریپت را درک وتفسیر کند.

• 6- عملکرد مناسب

  وب سایتی که از کد های جاوا اسکریپتی استفاده میکند،در مقابل واکنش کاربر عکسالعملی متناسب با آن کنش نشان می دهد. این قابلیت جاوا اسکریپت نشاندهنده ی ویژگی مبتنی بر رویداد بودن این زبان است که باعث جذابیت هرچه بیشتر سایت ما میشود.

معایب و نقاط ضعف جاوا اسکریپت

• 1- سرعت

  یکی از مهم ترین معایب جاوا اسکریپت کند بودن آن است. دلیل کند بودن جاوا اسکریپت این است که دارای مفسر است،که همین عامل باعث کندی این زبان میشود.

• 2- دیباگ کردن

  کمتر برنامه نویسی وجود دارد که با اولین تلاش خود یک مجموعه کد بدون خطا و بهنیه بنویسد. پس برنامه نویسان احتیاج دارند تا زبانی کار کنند که دیباگ کردن خطاها و مشکل ها کار راحتی باشد، اما یکی از معایب جاوا اسکریپت مشکل سخت دیباگ کردن است که دارد.

• 3- اجرا نشدن در بعضی از مرورگر ها

  یکی دیگر از معایب جاوا اسکریپت این است که در بعضی از مرورگر ها که بهتر است بگوییم مرورگر های قدیمی اجرا نمیشود. اما هنوز کسانی هستند که از مرورگر های قدیمی استفاده میکنند و به همین دلیل میتوان گفت این یکی از معایب این زبان است.

• 4- فقط روی مرورگر اجرا میشود

  عیب دیگر جاوا اسکریپت این است که تنعا بر روی مرورگر اجرا می شود و به همین دلیل امکان این که بتوانید با سرور سایت مبادله ای انجام دهید نمی باشد. خیلی از برنامه نویسان را همین عیب دچار مشکلات زیادی کرده.

• 5- نداشتن امنیت کافی

  به دلیل آنکه کد های جاوا اسکریپت برای کاربر قابل مشاهده است،ممکن است برخی از کاربران برای اهداف مخرب از آن سوءاستفاده کنند;به عنوان مثال ممکن است برخی کاربران از کد منبع بدون اجازه استفاده کنند. به راحتی میتوان یک کد تهدید کننده امنیت تمام اطلاعات یک وب سایت را در وب سایت های ایجاد شده توس جاوا اسکریپت قرار داد.پس برای طراحی وب سایت هایی که قرار است اطلاعات مهمی در آن قرار گیرند ،گزینه مناسبی نیست.

• 6- افزایش حافظه مرورگر

  همانطور که گفته شد جاوا اسکریپت ممکن است دچار خطا شود یا این که مدت زمان بسیار زیادی طول بکشد که اجرا شود، این عامل می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر روی حافظه مرورگر گذاشته و باعث بسته شدن مرورگر کاربر شود و همین عامل باعث می شود تا گاهی اوقات کد های شما به درستی اجرا نشود و همین باعث نارضایتی کاربران از وب سایتی میشود که با جاوا اسکریپت نوشته شده است.

سخن پایانی

در آخر اگر شما تصمیم به یادگیری این زبان گرفتید ،تبریکی از صمیم قلب باید به شما گفت. چرا که هر چقدر به جلو پیش میرویم دنیای وب رشد بیشتری میکند و مسلم است که عیب و ایراد های این زبان نیز تا حدودی برطرف خواهد شد. پیش بینی های انجام شده نشان میدهد که در آینده ای نه چندان دور همه چیز به سمت بستر وب تعاملی پیش خواهد رفت که یعنی ما بیشتر به زبان هایی به مانند جاوا اسکریپت احتیاج پیدا خواهیم کرد. این زبان در بسیاری از سازمان ها و شرکت های سراسر در حال استفاده است. این بدین معناست که میتوانید با یادگیری این زبان در سراسر دنیا به دنبال بازار کار آن باشید و آینده ای تضمین شده داشته باشید. منابع آموزشی مناسب زیادی وجود دارد که شما میتوانید از طریق آن به دنیای جاوا اسکریپت وارد شوید و بهتر است که بهترین آن را انتخاب کنید چون میتواند در مسیر یادگیری شما موثر باشد. شرکت برنامه نویسی وارنا مفتخر است که اعلام کند دوره جاوا اسکریپت را با بهترین متد روز دنیا آموزش داده و شما را تا ورود به بازار کار همراهی می کند.